Hlægileg efnahagsstefna: Ríkisstjórnin innleiðir Laffer kúrvuna á ný.

Nú er að koma í ljós hvernig ný ríkisstjórn Sjálfstæðis- og Framsóknarkarla ætlar að borga fyrir öll fögru loforðin sem gefin voru fyrir kosningar um skattalækkanir og peningagjafir. Svo virðist sem að stefnan í efnahagsmálum verði byggð á gömlu góðu Laffer kúrvunni sem var m.a. undirstaðan í efnahagsstefnu Reagan's bandaríkjaforseta á sínum tíma og endaði með fyrirsjáanlegum afleiðingum. Stjórnin lagði fram frumvarp í gær sem mun fella úr gildi fyrirhugaða hækkun virðisaukaskatts á gistingu úr 7% í 14%. Í greinargerð sem fylgir frumvarpinu kemur fram að þessi gjörningur mun kosta ríkissjóð kr. 2 milljarða á næstu tveimur árum. Við þurfum samt ekki að hafa áhyggjur vegna þess að sala á gistingu og skattskil af henni eiga eftir að rjúka upp út af þessu og dekka allan kostnað til lengri tíma. S.s. Laffer kúrvan í verki. Stjórnarkarlar virðast gleyma því að Laffer kúrvan hefur aldrei gengið upp eins og þeir eru að vonast til að muni verða í þetta sinn.

Heiti Laffer kúrvunnar hefur ekkert með hversu hlægileg hún er eins og mætti halda. Hún heitir eftir Arthur Laffer sem kynnti hugmyndinni fyrst fyrir fulltrúum Repúblíkana í Bandaríkjunum á 8da áratug síðustu aldar - nánar tiltekið Dick Cheney og Donald Rumsfeld. Hugmynd Laffers er í mjög grófum dráttum þessi: of háir skattar leiða af sér minni skattstofn alveg eins og ef þeir eru of lágir. Ástæðan er að fólk forðast að greiða of háa skatta. Þannig má gera ráð fyrir að fólk forðist fjárútlát fyrir þjónustu, starfsemi eða fjárfestingar sem kosta mikla skatta eða að það bara hreinlega svindlar og borgar ekki skatta sem það á að borga. Til að skýra þetta á Laffer að hafa rissað upp mynd á sérvéttu fyrir Cheney og Rumsfeld til að sýna hvernig þetta virkar e.o. myndin hér til hliðar. Upphaflega var meiningin með þessu að benda á að það þarf að finna jafnvægispunktinn þar sem skattar eru nægilega háir að þeir skila því sem þarf til ríkissjóðs en ekki svo háir að þeir hafi neikvæð áhrif á neyslu eða greiðslu skatta. Einhvern veginn hefur þetta svo breyst í höndum nýfrjálshyggjumanna síðustu áratugi og notað til að rökstyðja takmarkalausar skattalækkanir, sérstaklega fyrir þá tekjuhæstu þar sem það eru jú þeir sem eyða mest. Það virðist hafa gleymst að skv. upphaflegu hugmyndinni er hætta á tekjumissi á báðum endum kúrvunnar en ekki bara þeim efri.

Afleiðingar tilrauna nýfrjálshyggjumanna með þessa nýju útgáfu Laffer kúrvunnar, sem er eiginlega ekki lengur kúrva, eru nær allar á sama veg: himinháar hækkanir á skuldum ríkissjóðs og minni þjónusta fyrir þá sem þurfa hana mest.

Hannes Hólmsteinn Gissurarson er sérstaklega hrifinn af Laffer kúrvunni og hefur vísað til hennar í skrifum sínum. Hann heldur því fram að það sé tvennt í efnahagssögu Íslendinga síðustu áratugi sem staðfesta Laffer kúrvuna (e.o. nýfrjálshyggjusinnar vilja skilja hana). Það er lækkun skatts af leigutekjum og skattlausa árið 1987 þegar skipt var yfir í staðgreiðslukerfið. Bæði tilvikin fólu í sér verulega skattalækkun en urðu til þess að ríkistekjur snarhækkuðu. Ég hef litla trú á þessum dæmum Hannesar. Í báðum tilvikum fóru ýmsar fleiri aðgerðir í framkvæmd sem ætla má að hafi líka haft áhrif á tekjur ríkissjóðs. Mér vitanlega hefur Hannes aldrei gert nægilega grein fyrir því af hverju við eigum, e.o. hann og hans meðhöfundar gera, að álykta að tekjuaukningin hafi verið vegna skattalækkunarinnar en ekki annara aðgerða. T.d. þegar skattar af leigutekjum voru lækkaðar var leigubótakerfið sett á sem hvetur leigjendur til að sjá til þess að leigusamningar eru skráðir og leigutekjur gefnar upp. Mér finnst leigubótakerfið ekki ólíklegra til að hafa áhrif á tekjur ríkissjóðs en lækkun skatta.

Þetta virðist s.s. vera stefna stjórnarkarlana: Lækka tekjustofna ríkissjóðs og bíða svo eftir tekjuhækkuninni. Kannski þegar hún er kominn verður hægt að gera eitthvað í skuldamálunum.

Fallið frá 14% gistináttaskatti